نخستین رویداد چاپ زیستی کشور، به همت شرکت امیدآفرینان مهندسی آینده -اولین ارائه دهنده تجاری چاپگرهای سه بعدی زیستی- و با حمایت مرکز راهبردی فناوری‌های همگرای معاونت علمی از آبان ماه سال جاری آغاز شده‌است. در این رویداد با هدف گسترش هر چه بیشتر چاپ زیستی در کشور و توسعه‌ی فناوری‌های مرتبط با آن، ابتدا طرح‌های پیشنهادی توسط تیم‌ها مورد بررسی قرار گرفتند و در مرحله‌ی بعد ایده‌های منتخب وارد فاز عملیاتی شده‌اند. جناب آقای دکتر احسان سید جعفری عضو هیأت علمی گروه بیوتکنولوژی دانشگاه تهران و مجری یکی از طرح‌های مطرح شده در این رویداد با عنوان “بررسی اثر داربست چاپ شده سه بعدی با سطح اصلاح شده بر تمایز استخوانی سلول‌های بنیادی”، در گفتگویی راجع به فناوری چاپ زیستی، توضیحات بیشتری را ارائه فرمودند.
سوال: لطفا در مورد کاربرد فناوری چاپ زیستی (بایوپرینت) در مهندسی بافت و پزشکی توضیحاتی ارائه بفرمایید.
آقای دکتر سید جعفری: خیلی از موسسات معتبر در دنیا در زمینه‌ی مهندسی بافت، پروژه‌های تحقیقاتی را در این زمینه مطرح کردند. کشورهای پیشرو در این زمینه آمریکا، کانادا و در اروپا هم آلمان، هلند و انگلستان هستند و بودجههای تحقیقاتی خیلی خوبی تعریف کرده‌اند و در واقع از لحاظ روند سرمایه‌گذاری در این حوزه یک شیب صعودی طی می‌کنند. بنابراین در همه دنیا حرکت سریعی به این سمت وجود دارد و بر این اساس، ما هم نباید از این مسیر عقب بمانیم، مخصوصا در حوزه‌ی بافت استخوان و غضروف، خیلی از ساختارها می‌تواند به صورت هوشمند در زمینه‌ی ضایعاتی که معمولا ناشی از تصادفات یا بیماری‌های مادرزادی است به شکل همان ضایعه‌ای که وجود دارد به کمک تکنولوژی بایوپرینت تولید شود. مثلا پزشکی که بیمارش یک ضایعه‌ای دارد همان‌جا در زمان یک یا دو ساعته با استفاده از اسکنرهای مخصوص هندسه آسیب مشخص شده و بافت جایگزین ساخته میشود.
سوال: لطفا توضیح دهید این رویداد چه تاثیری در آینده‌ی بایوپرینت و چاپ زیستی در کشور دارد؟
آقای دکتر سید جعفری: این فستیوال‌ها خیلی موثر هستند. معمولا در ابتدای ظهور هر تکنولوژی، هزینه‌ی دستگاه و مواد مصرفی بالا است. در مورد یک سری مجموعه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی که از لحاظ سرمایه و مالی خیلی قوی نیستند، باید یک سیستمی از خارج چه دولتی یا خصوصی بیاید آن فناوری را در مجموعه‌ی تحقیقاتی ارتقا دهد، حالا با یک سرمایه‌گذاری یا یک دستگاهی را به آن سیستم اجاره دهد یا از شرکتی که در این حوزه موفق است بخواهد که یک سری عناصر اولیه‌ی تحقیق در این حوزه‌ها را در اختیار آن مجموعه بگذارد و مجموعه با استفاده از این عناصر در این مسیر حرکت کند و در آن مسیر توانمندی‌های علمی و تحقیقاتی به دست بیاورد و هم از این طریق روی پروژه‌های دیگر سرمایه‌گذاری جذب کند. این رویداد در واقع این مسیر را هموار کرده است.
سوال: چه امکانات و تجهیزاتی در این رویداد در اختیار شما قرار داده شده است؟
آقای دکتر سید جعفری: پروژه‌ی تحقیقاتی ما در ابتدا یک پروژه‌ی بزرگ بود که برای وزارت بهداشت تعریف شده است و آن‌ها یک مقداری بودجه تحقیقاتی را تأمین کردند و گفتند که شما خدمات بگیرید. قرار بود که مبلغی را از موسسه‌ی تحقیقات علوم پزشکی بگیریم و دستگاه بایوپرینتر از شرکت امید آفرینان مهندسی آینده بخریم، ولی بودجه‌اش تصویب نشد و گفتند که برای این داربست خدمات از شرکت‌های داخلی یا خارجی بگیرید که این کاری که ما الان می‌کنیم در راستای همان پروژه است. خوشبخاته اجرای پروژه ما همزمان با این رویداد شد که اگر این پروژه جواب دهد، ما در آن پروژه قطعا این نتایج را می‌دهیم و دستگاه و توامندی‌های داخلی که توسط شرکت امیدآفرینان مهندسی آینده ارائه می شود را با خارج مقایسه می‌کنیم، انصافا توانمندی‌های داخلی مان با آن‌ها برابری می‌کند.
طوری که برنامه‌ریزی شد به این ترتیب بود که داربست‌ها یا بسترهای چاپ شده‌ی سه بعدی که می‌خواهیم توسط یک شرکت خصوصی ساخته شود را در اختیار ما بگذارند که اصل پروژه‌ی ما هم همین است. قرار شد توانمندی‌های دیگر که ما در حوزه‌ی کشت سلول، تمایز، سلول‌های بنیادی و مدل‌های درون‌تنی و برون‌تنی مهندسی بافت داریم را در کنار این توانمندی این شرکت بگذاریم که ان شاءالله به کار خوبی منجر میشود.
سوال: به نظر شما برای گسترش این فناوری در کشور چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
آقای دکتر سید جعفری: ابتدا مجموعه‌های تحقیقاتی که پروژه می‌گرفتند از جاهای مختلف کار خیلی خوبی بود. همچنین کار نمایشگاه توانمندی‌های داخلی که آزمایشگاه ساخت ایران بود خوب بود و باید این نمایشگاه روی فناوری‌های جدید سرمایه‌گذاری کند که دانشگاه‌ها بتوانند بیشتر از این استفاده کنند و واقعا دانشگاه‌ها به جز این دو مورد چیز دیگه‌ای نیاز ندارند.
سوال: لطفا در مورد پروژه خودتان بیشتر توضیح بدهید
آقای دکتر سید جعفری: بحث این پروژه در مورد نکروز بافت استخوان که به دلایل مختلفی در اثر عوامل ژنتیکی ایجاد میشود. برنامه ما این است که از این بسترهای سه بعدی و سلول بنیادی در ترمیم این بافت‌ها استفاده کنیم و اولین قدم تقریبا همین کاری است که با شرکت امید آفرینان داریم انجام می‌دهیم که ابتدا باید این بسترها ساخته بشه و ببینیم که این سلول‌ها خوب می‌چسبند و رشد می‌کنند و بعد به سراغ مدل خرگوش این بیماری که بعدا بتوانیم کارآزمایی‌های بالینی را روش انجام بدهیم.
